Samenvatting en uitleg Inleiding Rechtssysteem

Inleiding Rechtssysteem
De systematiek vormt de grammatica van de rechtsregels. De activiteit die het geheel van rechtsregels beschrijft heet dogmatische rechtswetenschap.

Rechtsbeginselen
formele beginselen (conflictregels)
Conflictregels: de formele beginselen op basis waarvan een conflict tussen wettelijke bepalingen wordt oplost.
Er zijn 3 conflictregels:
1. superioriteitsregel: hoog gaat voor laag
2. specialiteitsregel: bijzonder voor algemeen
3. posterioriteitsregel: jong voor oud
Ad 1: de volgorde ziet er als volgt:
• Verdragen
• GW
• Wet in formele zin
• AMVB
• Ministeriele verordening
• Provinciale verordening
• Gemeentelijke verordening
Dit geldt alleen als de regels tegenstrijdig zijn.
Ad 2 Deze regel geldt alleen voor regels met dezelfde rang.
Ad3: Deze regelt geldt voor regels van de zelfde rang.

Functie rechtsbeginselen
Rechtsbeginselen hebben als functie dat zij aan het recht, deelgebieden of onderdelen hiervan, een normatief-coherente samenhang verlenen.
Bijvoorbeeld het Indemniteitsbeginsel: het uit te keren bedrag aan een benadeelde mag niet hoger zijn dan de werkelijke geleden schade.
In het positieve recht kennen we het onderscheid tussen publiek- en privaatrecht:
Privaatrecht: burgerlijk recht, recht tussen burgers onderling.
Publiekrecht: recht tussen overheid en burger: staatsrecht, strafrecht.
Autonomiebeginsel in privaatrecht: burgers hebben contractsvrijheid.
Twee criteria om onderscheid tussen publiek- en privaatrecht te vinden:
1. Het belang dat geregeld wordt: algemeen of bijzonder belang. Het publiekrecht regelt algemene belangen, het privaatrecht de bijzondere.
2. De betrokken rechtssubjecten: overheid als zodanig en de burger. In publiekrecht is altijd minstens één partij overheidsorgaan, in privaatrecht alleen burgers.
Publiekrecht bestaat uit de volgende rechtsgebieden: • Verdragenrecht (normaddressaat is de overheid)
• Staatsrecht
• Bestuursrecht (materieel en formeel)
• Strafrecht (materieel en formeel)
Privaatrecht bestaat uit het materiele privaatrecht en het formele privaatrecht:
Voorbeelden: handelsrecht, ondernemingsrecht, arbeidsrecht.

De rechtsgebieden en het onderscheid tussen formeel en materieel recht
materieel recht: het recht dat gedragsvoorschriften geeft voor burgers en overheidspersonen. Dit geeft aan hoe rechten en plichten van rechtssubjecten jegens elkaar ontstaan, zich wijzigen en tenietgaan.
Formeel recht: het geheel van procedures en hoe die gevolgd moeten worden. Ook wel handhavingsrecht genoemd.
Staatsrecht
Kenmerken van Nederland: Contitutionele monarchie, parlementaire democratie, gedecentraliseerde eenheidsstaat.
Beslissend voor ontwikkeling van het vertrouwensbeginsel waren de kabinetscrises van de jaren 1866-1868.
Bestuursrecht.
Het materieel bestuursrecht bestond tot voor kort uit een losse verzameling, het was niet gecodificeerd.. In de Algemene Wet Bestuursrecht AWB werd één geheel gesmeed.
Het materiele bestuursrecht bevat het kader waarin overheidsbemoeienis mag plaatsvinden. Hierin staan de bevoegdheden van het bestuursorgaan.
Het legaliteitsbeginsel neemt een prominente plaats in omdat een overheidsorgaan zonder wettelijke grondslag niet in de private sfeer mag interveniëren.
Ook is het bestuursgebonden aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur zoals gelijkheids- ,motiverings-, en vertrouwensbeginsel.
Het formele bestuursrecht (Procesrecht)
Het tweede deel van de AWB voorziet in algemene regels die gevolgd moeten worden in procedures tegen bestuursorganen.
Onderscheid tussen dwingend recht en aanvullend recht:
Voorschriften waarvan niet mag worden afgeweken: dwingend rechtzoals artikel 6:7 AWB
Wanneer er wel van mag worden afgeweken is het regelend of aanvullend recht (4:1 AWB)
Strafrecht
In het materiele recht gaat het om geboden en verboden, op overtreding waarvan een strafsanctie is gesteld. Ook hier speelt het legaliteitsbeginsel (art. 1 WvSr).
Het formele strafrecht regelt de wijze waarop de staat zijn bevoegdheid om te straffen in concrete gevallen uitoefent.
WvSv: dit boek geeft bevoegdheden aan de politie en O.M. Beperking van de overheid ter bescherming van de verdachte vloeit voort uit het legaliteitsbeginsel.
Privaatrecht
Het materiele privaatrecht of burgerlijk recht is neergelegd in het BW en enkele bijzondere wetten zoals de pachtwet, huurwet en het wetboek van Koophandel.
Een belangrijk beginsel in het vermogensrecht is die van de contractsvrijheid en teskervrijheid.
Het vermogensrecht houdt zich o.a. bezig met eigendomsrecht.
Aanvullend recht in het privaatrecht bestaat uit rechtsregels waarvan belanghebbenden kunnen afwijken. Deze zijn alleen van toepassing voorzover ze het zelf niet geregeld hebben.
Dwingendrechtelijk zijn de regels die altijd moeten worden nageleefd.
Formeel privaatrecht of burgerlijk procesrecht is geregeld in het wetboek van Rechtsvordering.
Het initiatief van het voeren van een proces ligt in handen van de burger zelf.