Samenvatting en uitleg Democratie
Informatie op het gebied van Democratie nodig? Hieronder vindt u een samenvatting met uitleg over de belangrijkste vragen en antwoorden. Ook uitleg over de belangrijkste termen en regels.
Het gebruik van deze informatie is voor eigen risico. Het is altijd verstandig om een juridische specialist (deskundige) in te schakelen bij juridische problemen.
Mocht u juridische hulp nodig hebben vraag dan nu de tarieven op van een advocaat of notaris bij u in de regio.
Samenvatting Democratie
Democratie
Volkssoevereiniteit
Politieke gelijkheid is een voorwaarde voor democratie. Om totalitair democratische opvattingen te herkennen moet het aan 2 punten voldoen.
1. geen begrenzing voor de macht van het volk
2. men veronderstelt dat het volk eensgezind is, één wil heeft.
Ps. Tegenover de directe democratie, staat de parlementaire democratie: geregeerde hebben via hun vertegenwoordigers in een parlement een indirecte relatie met de regeerders.
In NL zijn monarchale en aristocratische elementen aanwezig. Als het accent op het monarchale wordt gelegd spreekt men van een constitutionele monarchie.
Politieke gelijkheid i.v.m. democratie kent twee aspecten:
• gelijkheid etc, die ten grondslag ligt aan relatie regeerders, geregeerde.
• Politiek gelijke positie voor geregeerde onderling is basisvoorwaarde.
In de representatieve democratieën komt politieke gelijkheid van geregeerden met name tot uiting bij verkiezingen.
Ingezeten van niet NL-nationaliteit kunnen sinds 1985 deelnemen aan verkiezingen van gemeenteraden, maar niet aan die van de provinciale staten en TK.
Liberale democratie: politieke gelijkheid nog belangrijker, men gaat er vanuit dat doel en taken van de staat niet bij voorbaat vast staan, maar op democratische wijze vastgesteld moeten worden.
Westers democratische regeringsvormen
Overeenkomst: Alle westerse democratieën kennen een parlement, een volksvertegenwoordigende vergadering.
Verschil: Drie hoofdtypes democratische regeringsvormen:
1. presidentiele stelsel
2. parlementaire stelsel
3. collegiale / conventionele stelsel.
• Presidentieel stelsel: VS: regering wordt gevormd door een gekozen president met door hem benoemde minister. Regering is geen verantwoording verschuldigd aan de gekozen volksvertegenwoordiging.
• Parlementair stelsel: UK: regering komt tot stand op basis van verkiezingen van een volksvertegenwoordiging. Regering is verantwoording aan het parlement verschuldigd en afhankelijk van zijn vertrouwen. Regeringsleden komen voort uit het parlement en blijven hun hele regeerperiode lid daarvan.
De Grondwet
Belangrijkste moment waarop de volkssoevereiniteit tot uiting komt in de representatieve democratie zijn de verkiezingen.
Belangrijk omdat het volk zijn eigen grondwetgever kiest.
Nederland heeft een rigide constitutie: de herziening van de grondwet is moeilijker dan van gewonen wetten.
Parlement
Ons Parlement bestaat uit twee kamers (SG) Argument tegen E.K. = onvoldoende democratisch, overbodig, tijdrovend en niet direct verkozen, maar door leden van de Prov. Staten
Totstandkoming regering
Veel kritiek op het feit dat de Minister-president niet rechtsreeks gekozen wordt, of zelfs maar door de TK.
Niet democratisch genoeg zoals het nu gaat door de koning. De GW wijst al aan dat de regering wordt gevormd door de koning + minister.
In ons parlementaire stelsel hebben de ministers en staatssecretarissen een verantwoordingsplicht t.o.v. het parlement en kunnen daardoor tot aftreden worden gedwongen.
In een presidentieel stelsel kan dat niet. De hoofdregel van ieder parlement stelsel is de vertrouwensregel.
Positieve vorm vertrouwensregel: de parlement.
Meerderheid zegt uitdrukkelijk zijn stem toe aan de regering.
Nl: Negatieve vorm vertrouwensregel: kabinetsleden moeten aftreden wanneer is gebleken dat zij het vertrouwen van een kamermeerderheid verloren hebben
Twee regels m.b.t. kamerontbinding:
1. door ontbinding van de kamer kan de regering een nieuwe samenstelling van het parlement uitlokken.
2. Een 2ekamerontbinding n.a.v. dezelfde vertrouwenskwestie is niet toegestaan.
Relatie regering en parlement
• Het parlement heeft een medewetgevende tak, een controlerende en een budgettaak.
• Controle: de regering moet het parlement op verzoek van inlichtingen voorzien; bij ontevredenheid: recht van enquête.
Monisme en dualisme
Presidentieel stelsel: dualistische verhoudingen: regering en parlement komen onafhankelijk van elkaar tot stand, hebben elk hun eigen taken en bevoegdheden, wel genoodzaakt tot een zekere samenwerking, maar niet gebonden in de zin van dat het parlement bepaalt wat de regering moet doen of andersom. (machtenscheiding en rechts staatsidee)
Parlementair stelsel: monistische relatie tussen regering en parlement, tot een gedeeltelijke integratie in de zin dat de regering sterk gebonden is aan en afhankelijk is van een parlementaire meerderheid.
Een dualistisch kenmerk van Nl is de opvatting: ‘de regering regeert, het parlement controleert’ Nl wordt steeds meer monistisch.
Door middel van het referendum komt directe volkswetgeving aan de orde
Alle westerse democratieën zijn representatief democratische. Sommige landen kennen de mogelijkheid van directe volkswetgeving in een referenda en volksinitiatieven, Dan zijn de representatieve elementen gecombineerd met direct democratische.
De procedure van de grondwetsherziening lijkt op een referendum, maar dat is het niet.